Przyst?pienie do dzia?a? ratowniczo-ga?niczych powinno by? poprzedzone rozpoznaniem sytuacji, jaka panuje na miejscu zdarzenia. Wa?ne jest bowiem, aby posiadane sity i ?rodki wykorzystywane byty w dzia?aniach optymalnie. Wa?ne jest tak?e, aby sytuacja po?arowa, która przy ka?dym po?arze jest inna, nie spowodowa?a zaskakuj?cych zagro?e?. Rozpoznanie jest czynno?ci?, która pozwala na uzyskanie informacji o po?arze, jego rozwoju, wywo?anych zagro?eniach i mo?liwo?ciach skutecznej interwencji. Nierzadko rozpoznanie przebiega w dwóch fazach: wst?pnej i w?a?ciwej.

     Rozpoznanie wst?pne. Czynno?? rozpoznania wst?pnego polega na zebraniu informacji o zewn?trznych objawach po?aru, o jego rozmiarach, kierunku rozprzestrzeniania si?. Wst?pnie rozpozna? nale?y tak?e wywo?ywane ogniem zagro?enie dla s?siednich obiektów lub zgromadzonych w pobli?u materia?ów, wyst?puj?ce zagro?enie dla ludzi i zwierz?t. Rozpoznania wst?pnego dokonuje dowódca bezpo?rednio po przybyciu na miejsce akcji. Pomaga mu ono w podj?ciu pierwszej decyzji dotycz?cej kierunku rozwini?cia w?asnych sit i ?rodków.

     Rozpoznanie w?a?ciwe. Podczas rozpoznania w?a?ciwego zachodzi potrzeba dok?adnego zbadania wszelkich zagro?e? oraz okre?lenia sposobów przyst?pienia do dzia?a? ratowniczo-ga?niczych. Zwraca si? wówczas uwag? szczególnie na:

• zagro?enie ?ycia ludzkiego poprzez dok?adne okre?lenie ewentualnych miejsc przebywania ludzi,


• miejsce powstania po?aru, jego wielko?? i szybko?? rozszerzania si?,


• kierunki rozprzestrzeniania si? po?aru, ruchy powietrza, zadymienie,


• rodzaj pal?cych si? materia?ów,


• zagro?enie wybuchem, ska?eniem, promieniowaniem, wytrzyma?o?? konstrukcji stropów i ?cian na przepalenie lub zawalenie si?,


• mo?liwo?? poboru wody do celów ga?niczych,


• drogi doj?cia umo?liwiaj?ce prowadzenie ewakuacji i dzia?a? ga?niczych.

     Rozpoznanie w?a?ciwe mo?e prowadzi? dowódca akcji lub wyznaczeni przez niego stra?acy. Prowadzi si? je równolegle z rozpocz?tymi czynno?ciami ratowniczymi. Niezb?dne informacje mo?na zdobywa? poprzez obserwacje w?asne lub uzyskuj?c je od osób znaj?cych miejsce i otoczenie, na którym dosz?o do zdarzenia. Rozpoznanie w?a?ciwe pozwala dowódcy na opracowanie planu skutecznego i szybkiego zlikwidowania po?aru, u?atwia podejmowanie w?a?ciwych decyzji, daje bowiem znacznie wi?ksz? wiedz?, ni? rozpoznanie wst?pne. Nies?usznie mo?na by przyj??, ?e czynno?ci rozpoznawcze (tak w fazie wst?pnej jak i w?a?ciwej) ko?cz? si? na pocz?tku dzia?a? ratowniczo-ga?niczych. Tak jednak nie jest. Po?ar jest zjawiskiem, które mo?e i nierzadko zaskakuje ró?nymi nowymi sytuacjami. W zasadzie ka?dy rozwija si? inaczej. A wi?c obserwacja jego przebiegu - a tym samym ci?gle rozpoznawanie - musi zachodzi? przez ca?y czas trwania akcji. Rozpoznanie prowadzi na swoim stanowisku ka?dy stra?ak, który zobowi?zany jest reagowa? na ka?d? zmian? zagro?enia. Wcze?niej powiedziane zosta?o, ?e rozpoznanie przeprowadza dowódca i ewentualnie wyznaczone przez niego osoby. Rozszerzaj?c to zagadnienie nale?y powiedzie?, ?e ?adne normy nie okre?laj? ?ci?le, kto jakie czynno?ci rozpoznawcze przeprowadza. Sposób prowadzenia rozpoznania zale?y generalnie od istniej?cej sytuacji. S? jednak wypracowane pewne schematy dla sekcji. Rozpoznanie ogniowe prowadzone jest najcz??ciej przez dowódc? i przodownika pierwszej roty. W sytuacjach bardziej skomplikowanych w rozpoznaniu ogniowym bierze udzia? dowódca i ca?a pierwsza rota, a nawet ca?a sekcja. Rozpoznanie wodne spoczywa zazwyczaj na drugiej rocie. Do przeprowadzenia w sposób prawid?owy rozpoznania ogniowego niezb?dne s? niekiedy: aparaty oddechowe, sprz?t burz?cy, linki asekuracyjne, latarki, ga?nice, ubrania ?aroodporne itd. Rozpoznanie wodne mo?e wymaga? zabrania ze sob? klucza do hydrantów, latarki, topora, ?opaty i innego sprz?tu. Skuteczne rozpoznanie opiera si? najcz??ciej na prawid?owej obserwacji. Obserwacja za? jest nierzadko bardzo utrudniona ze wzgl?du na du?e zadymienie i wysok? temperatur? otoczenia. Warto wi?c posiada? pewne umiej?tno?ci obserwowania zjawisk nawet w znacznie utrudnionych warunkach. W zdobyciu tych umiej?tno?ci mog? by? przydatne ró?ne wskazówki.

     P?on?cy materia? mo?na dosy? skutecznie rozpozna? na podstawie cech dymu. Przytaczam zatem kilka cech dymu dla niektórych palnych materia?ów:

• suche drewno - niewielka ilo?? szaroczarnego dymu o zapachu smolistym,


• papier, stoma, siano - dym bialozielony,


• oleje, t?uszcze, smary - brunatnoczarny dym o zapachu ?wie?o wydobytego w?gla,


• benzyna, nafta, olej nap?dowy - g?sty, czarny dym o zapachu nafty,


• guma - czarnobrunatny dym o zapachu siarki,


• we?na - brunatny dym pachn?cy pal?cym si? t?uszczem.

     Warto pami?ta?, ?e w dymie o barwie niebieskiej, ?ó?tej lub bia?ej i slodkawym lub gorzkawym smaku mog? znajdowa? si? substancje truj?ce. Du?ym utrudnieniem jest tak?e rozpoznanie dymu podczas po?arów rozwini?tych. P?on? bowiem wówczas przewa?nie ró?ne materia?y i b?dziemy mie? do czynienia z mieszanin? ró?nych dymów. ?ród?em informacji o p?on?cych substancjach mo?e by? tak?e wygl?d p?omienia. Np. silnie kopc?cym p?omieniem spala? si? b?d? takie substancje jak: propanbutan, acetylen, nafta, oleje, t?uszcze. ?ó?ty p?omie? ?wiec?cy charakterystyczny jest dla metanu, celulozy, za? p?omieniem prawie bez koloru spala si? spirytus metylowy, cukier, gliceryna.

     W niektórych rodzajach po?arów b?dziemy mie? do czynienia nie z ogniem, a ?arzeniem. ?arzenie jest bezptomieniowym spalaniem, a wi?c takim, w którym substancje spalone nie wydzielaj? l?ejszych substancji lotnych. Poprzez ?arzenie spala si? np. w?giel drzewny, torf i koks. W du?ym zadymieniu mo?e by? trudne zlokalizowanie miejsca ?ród?a ognia. Pomóc mog? w tym równie? pewne wskazówki. Sygna?em mo?e by? miejsce wydobywania si? dymu, a tak?e p?kaj?ce i wypadaj?ce szyby, pal?ce si? ramy drzwi i okien, miejsce przepalenia si? dachu, uszkodzenia blachy na dachu lub p?kaj?cy eternit, czy dachówki. Przemieszczaj?cy si? dym z jednej strony utrudnia obserwacj?, z innej za? daje pewn? wiedz? o zagro?eniach. Obserwuj?c go mo?na wyci?gn?? wnioski na temat intensywno?ci i szybko?ci rozwoju po?aru. Mo?na tak?e okre?li? obszar g?ównego zagro?enia. Dym bowiem przemieszcza si? zgodnie z ruchem wiatru (powietrza) i pokazuje nam kierunek, który frzeba najbardziej zabezpiecza?. Odr?bnym rozpoznaniem - na pewno bezpieczniejszym, ale tak?e bardzo wa?nym - jest rozpoznanie wodne. Szybkie odnalezienie i przygotowanie punktów czerpania wody mo?e by? bowiem podstaw? skuteczno?ci dzia?a? ratowniczych. Obiektami zainteresowania b?d? hydranty (naziemne lub podziemne), sztuczne zbiorniki wodne, zbiorniki naturalne ieziora, stawy, sadzawki) oraz cieki wodne (rzeki i strumienie). Utrudnieniem mo?e by? odnalezienie studzienki hydrantu podziemnego lub urz?dze? na sieci hydrantowej. Dlatego te? uzbrojenie sieci oznakowane jest specjalnymi tabliczkami umieszczanymi na istniej?cych trwa?ych elementach budynków lub na specjalnych s?upach w miejscach dobrze widocznych. Tabliczki powinny by? umieszczone na wysoko?ci 2 m (na linii wzroku) i w odleg?o?ci nie wi?kszej ni? 25 m od elementów uzbrojenia sieci hydrantowej (hydrantów, zasuw na przewodzie hydrantowym, przesy?owym lub rozdzielczym, zasuw lub zaworów na pod??czeniu do odbiorcy). Na tabliczkach umieszczone s? niezb?dne informacje. Du?a litera mówi o rodzaju urz?dzenia. Np.: H - hydrant, Z - zasuwa na przewodzie wodoci?gowym przesy?owym, D - zasuwa lub zawór na pod??czeniu do odbiorcy. Na tabliczkach s? tak?e m.in. okre?lone kierunki i odleg?o?ci do urz?dzenia. (Na zbiórkach szkoleniowych warto zapozna? si? z tabliczkami i nauczy? si? je odczytywa?). Po przeprowadzeniu rozpoznania stra?ak (rota) sk?ada meldunek o wynikach dzia?a? temu dowódcy, od którego otrzyma? rozkaz przeprowadzenia rozpoznania. W meldunku z rozpoznania ogniowego powinno si? przedstawi? przede wszystkim:

• co i gdzie si? pali,


• czy po?ar zagra?a ?yciu i zdrowiu ludzi i zwierz?t,


• jak rozprzestrzenia si? po?ar,


• jakie mog? wyst?pi? utrudnienia podczas dzia?a? ratowniczych.

     W meldunku z rozpoznania wodnego nale?y przede wszystkim okre?li?:

• odleg?o?? uj?cia wody do miejsca po?aru,


• rodzaj punktu czerpania wody, jego pojemno??, wydajno??, wysoko?? od lustra wody,


• dost?p dla sprz?tu po?arniczego.

?ród?o: Materia?y szkoleniowe dla uczestników kursu podstawowego PSP - Gda?sk 2001